1710

Personen doen het met geloof in vrijheidsbeperking

Getallen doen het met vastleggen van kennis

Wetenschappers doen het met getallen

Normale mensen met ervaringen

Waarheid met bewustzijn

Het beeld van een rekenmachientje is misschien wat te voorbarig, want er zijn toch wel essentiële verschillen. Als we op een calculator twee getallen bewerken gaat er namelijk informatie verloren. Of we nou optellen, aftrekken, vermenigvuldigen of delen: twee getallen worden één. Vanuit het resultaat kunnen we niet eenduidig de twee oorspronkelijke getallen terugrekenen. Dat is niet hoe de natuur werkt. Die spuugt evenveel informatie uit als ze inslikt. En omgekeerd.

Natuurwetten werken zonder verlies. Als er twee getallen worden verwerkt, zijn er (even later) weer twee getallen. Je zou een berekening kunnen zien als een nieuw perspectief op dezelfde gegevens, zonder dat er verlies optreedt.

(Zoals een bank geldbedraagjes verschuift door de naam van zijn eigenaar te veranderen, zonder dat er iets weglekt. En als er grof illegaals gebeurt, dan drukt de staat op de 'undo' knop. Ahum... nou ja... in het ideale geval.)

Een 2-zits bank plus een 3-zits bank is samen... Bij natuurwetten wordt een van de twee oorspronkelijke getallen meegesleept, zodanig dat de hoeveelheid informatie gelijk blijft. Anders weet je bij de scheiding niet meer hoe een 5-zits bank moet worden doorgezaagd. Het universum wil kennelijk geen kennis kwijtraken.

Dus als vanuit een bekend resultaat (5,3) zou worden gevraagd wat de oorspronkelijke getallen ook al weer waren, dan draait het rekenwerk om, moeiteloos. Optellen wordt aftrekken. 5 min 3 wordt 2. Geen advocaat nodig die beargumenteert dat het 1+4 zou moeten worden.

Daarna zijn we weer terug bij af. Er is niks verloren gegaan. De informatie in (2,3) is eigenlijk hetzelfde als in (5,3), omdat ze in elkaar kunnen worden omgerekend. De berekening is symmetrisch, reversibel en zonder voorkeursrichting.

Op precies dezelfde manier gaat het met vermenigvuldigen. Bijvoorbeeld, 2 maal 4 wordt 8. En één van de oorspronkelijk getallen blijft behouden.

Als we vanuit het resultaat (8,2) later weer terug zouden willen naar de oorspronkelijke getallen, dan draait de richting om, moeiteloos. Vermenigvuldigen wordt delen. 8 gedeeld door 2 wordt 4 en we zijn weer terug bij af. Merk op dat we ondertussen alle berekeningen van een rekenmachine (plus, min, maal en delen) hebben gehad.

Net als met Lego zijn dit soort rekenblokjes te combineren. Door lijntjes/draadjes met elkaar te verbinden kunnen getallen van de ene naar de andere berekening doorstromen. Drie getallen input kunnen omgerekend worden tot drie getallen output. Hij had indertijd 1 autoband. Zij 3, met bijbehorende wieldoppen in 3 kleuren. Controleer maar even of het bij een scheiding vlekkeloos verloopt.

Maar het kan nog gekker. Als er van de zes getallen in het plaatje maar drie bekend zijn - maakt niet zo veel uit welke - dan kunnen de overige drie meestal berekend worden, kijk maar: 'iets' plus 3 is 5. Dan moet het eerste vraagteken dus 2 zijn geweest. En 3 maal 2 is 6... dat bepaalt de waarde van de overige vraagtekens. Wel ff puzzelen, maar het lukt. Zo kunnen relaties met de meest ingewikkelde huwelijkse voorwaarden gearrangeerd worden.

Een tikkeltje ingewikkelder... 1 plus 'iets' moet 9 opleveren. Dan moet dat 8 zijn geweest. Daaruit blijkt dat 4 maal 'iets' 8 moet opleveren. Dat moet dus 2 zijn. Oftewel, de getallen links zijn (1,4,2) en rechts (9,8,2). Best even puzzelen. Maar de natuur doet het MOEITELOOS. Ook met miljarden relaties tussen mensen, deeltjes, geld, liters, magneetvelden, monopolyhuisjes, whatever.

Misschien lastig voorstelbaar, een gigantisch netwerk van dit soort blokjes dat GEEN moeite kost om door te rekenen. Maar zelfs dan zijn er mogelijkheden om even uit te puffen. Namelijk, als er simpelweg (nog) niet genoeg informatie beschikbaar is: meer vraagtekens dan getallen. Dan is er tijd voor rust.

Een andere benaming voor vraagtekens die (nog) niet kunnen worden vastgepind op een bepaalde waarde is: VRIJHEID. Als op geen enkele manier - via geen enkele berekening - een voorwaarde wordt gesteld, dan mag een vraagteken nog even in onwetendheid verkeren, hemelse naïviteit. In een tekortkomende human mind leidt dat tot fantaseren over wat-zou-kunnen. We zouden een bepaalde waarde kunnen wensen, er wellicht een gokje op wagen. Een hoge waarde lijkt misschien 'beter' dan een lage. Etc. Een hele virtuele wereld van stel-je-voor en wat-als kan opduiken - door vrijheid alvast in te vullen - maar of dat zin heeft? Als later de harde realiteit van exacte getallen arriveert?

Vrijheid, niet-weten, heeft heel speciale eigenschappen. Zo is het mogelijk dat we van twee deeltjes weten dat ze samen een energie van 7 hebben, maar nog niet hoe die onderling verdeeld is. Die deeltjes kunnen op grote afstand van elkaar zijn, en toch staan ze qua energie onmiddelijk met elkaar in contact (verstrengeling). Als het ene deeltje een energie van 2 blijkt te hebben, dan het andere deeltje 5. Twee vraagtekens, op grote afstand van elkaar, maar toch onderling verbonden. Fysiek onvoorstelbaar, maar in rekenblokjes simpel weer te geven. Een heel vreemd gevolg van de ijzeren wet dat de totale energie van een systeem gelijk moet blijven.

Een ander voorbeeld is de natuurwet:

Kracht = Massa  x  Versnelling.

Handig voor auto's om te weten hoe hard ze moeten optrekken als je op het gaspedaal stampt. Maar ook van belang voor deeltjes die krachten van een magneetveld of electriciteit ondervinden. Met andere woorden, dit ene rekenblokje wordt triljarden keren per seconde toegepast. En data stroomt er doorheen in alle mogelijke richtingen. Zodra er twee getallen bekend zijn worden de overige twee vastgelegd. Als dat MOEITE zou kosten, of als er ook maar een beetje informatie verloren zou gaan, dan zouden luchtmoleculen al heel snel uitgestuiterd zijn, zoals tennisballen, en vermoeid op de grond blijven liggen.

Want heeft dit alles ook niet iets weg van hoe data stroomt door een computer? Een beeldscherm toont lichtbeelden, maar geen werkelijke Stuff. Pixels staan stil, kleurtjes suggereren symbolen of voorwerpen. Bijna ervaren we objecten en beweging. Binnenin een computer wordt gerekend, en geven draadjes electropotentialen door... toch ook nauwelijks Iets?

Maar de computer zelf dan? De hardware, de kast, laptop, of tablet. Die is een stuk realistischer. Die kan door de lucht vliegen en aan diggelen. Real Stuff, right? Ja?

Zeker weten?