28 december 2017
Waardering
"Wat is een mens nog waard?" Die vraag heb ik talloze malen gehoord, als mantelzorger. Als het lichaam terugschakelt naar een lagere versnelling, en je kunt minder DOEN, althans minder dan vroeger... dan ben je waardeloos?
Wat is het dat deze vraag stelt? Welk misverstand? O.. daar zit het antwoord al in: verstand heeft het altijd mis, tenminste als het over begrip van het leven gaat.
Tenminste, zolang je de aanname "ik ben niet goed genoeg" niet hebt onderzocht. Zorgvuldig weggeduwd, verpakt, opgeschilderd, ontkent, hernoemd, verguisd, vergeten, etc. Maar als de dood naderbij komt, verliezen alle labeltjes en symbolen hun waarde.
Waarom was je er ook al weer, hier, nu, op aarde?
Als je ergens de waarde van wilt bepalen, is het meestal omdat je staat te popelen om te vergelijken. Is A meer waard dan B? Klinkt misschien helemaal wiedes, onschuldig, normaal... maar besef je wat voor een enorme beperking je projecteert op de werkelijkheid?
"Waarde" moet je uitdrukken in iets, valuta, getal of woord. Dat is een gigantische verschraling van dat-wat-is. Om te kunnen vergelijken moet je terug naar 1 dimensie, een meetlat. Pas als je vele stukken realiteit negeert en stug doorgaat met weggooien tot je 1 getal over hebt, dan pas kun je iets zeggen als "9 is beter dan 6" of "dit is goeder dan dat". Pas als onbeschrijfelijk uitgebreide ervaringen zijn teruggebracht tot getallen, dán pas lukt het om te 'vergelijken'. (Het essentiële van de ervaring - die gelijk was - is dan ver te zoeken.)
DENKEN >> Een oordeel is één bit
Een waardering is een getal
Een woord is slechts een verwijzing
Een plaatje meer dan duizend woorden
ERVAREN >> The real thing meer dan duizend plaatjes
Taal helpt aardig mee om de boel te verdoezelen. Want stiekem hebt ik ik-vind vervangen door het woordje "is", wat betekent het-is-nu-eenmaal-zo. Als zwak aftreksel van Zijn klinkt dat wel lekker, overtuigend. Zekerheid is immers beter dan onzekerheid, toch? Och ja, het woordje "goeder", daar komen lastige vragen van. Beter om te vervangen door "beter": naadloos aansluiten bij algemeen aanvaarde onwetendheid, hét smeermiddel van ego.
En "de waarde" van iets... dat bekt zo lekker - zó uiteráárd... Maar waarom niet even eerlijk documenteren wat je meetlat is? Welke formule je gebruikt om 99.99% van de totale ervaring weg te gooien? Het zit er dik in dat de volgende vanzelfsprekende stap is om over de overgebleven 0.01% te gaan oordelen... Dat is nogal wat, voor iemand die niet weet hoe Realiteit tot stand komt, om op basis van zo'n friemeltje aan informatie, een oordeel van goed/fout of beter/slechter uit te spreken. Één bit blijft er over. Als je die toelichting niet geeft, wat is je motief is om dat onder de mat te vegen?
Als je niet vergelijkt
wordt het heel moeilijk
om ongelukkig te zijn
[Hans Laurentius]
Vrijwel altijd is het motief iets van (onbewuste) verdoezeling van eigenbelang. Vroeger, op radio of TV, kreeg je daar nog wel eens vragen over, van 'zie je dat dat egoïstisch is?' Maar tegenwoordig lijkt het zo vanzelfsprekend om méér te willen, eigenbelang te dienen. Het graaien camoufleren we met eufemistische zinnetjes als "voor de veiligheid", "appeltje voor de dorst", "om de markt niet te verstoren" en zo.
Op de eerste* plaats:
de 500 rijksten der aarde
zijn $ 1000.000.000.000
rijker geworden, afgelopen jaar
Herinner mensen er even aan
dat ze niet goed genoeg zijn
en meteen** voelen ze
dat ze méér willen
Een wijze kan zich even
naar binnen richten,
zichZelf ervaren, en
metéén*** is zijn dorst is gelest
MIJN waardering, ikke, altijd ten opzichte van een standpunt. Mijn appeltje, mijn dorst. Mijn aanname dat de toekomst mij niet genoeg zal geven. Ik wantrouw het leven. Get the point? Het geweldige van waarderen is dat een "ik" ervan groeit. Ook als je je lager prijst dan "de rest", zielig, ondergewaardeerd, verguisd... maakt niet uit, zolang "ik" maar groeit in aandacht, geloofwaardigheid en belang: voor het overleven van ego is dat goed. En als jij praat in termen van ik-vind, dan kietel je mijn ja-maar-ik-vind, die natuurlijk niet wil achterblijven.
Uiteraard ga ik naar een belastingadviseur, zodat ik zo min mogelijk centjes afdraag aan de maatschappij. De politiek komt centjes tekort en moet ze maar bij anderen gaan halen. Desnoods moet iedere burger ook moet maar zo 'slim' zijn, of rijk genoeg om een nog sluwere professionele graaier in te huren. In totaal dus schadelijk voor de groep. We willen méér van de politiek, maar het moet ons (mij) minder kosten.
En maar praten en praten, over vinden-van, waardering, meningen... schermen met meetlatten waarvan we de beperking niet willen inzien... De meetlat van de tegenpartij, díé is absurd... zij laten 99.993% van de werkelijkheid weg. Maar WIJ, met onze superieure maatstaf negeren maar 99.991%, dus voel de boosheid, het onrecht!
Is er dan geen enkele journalist te vinden die geen slaaf is van het systeem? Die in een hoekje onderaan de voorpagina een bijsluiter schrijft: "Artikelen over ontevredenheid en eigenbelang vergroten de neiging om ook je persoonlijke leven te zien in termen van ontevredenheid en eigenbelang. Iets in ons vindt het fijn om neer te kijken op de meest onbewuste en disfunctionele mensen op aarde, want afschuw van oorlog en geweld verdooft de eigen herinnering aan 'ik ben niet goed genoeg'. De werking hiervan is tijdelijk, daarom heeft U morgen opnieuw een krant nodig."
Hoe dan ook, discussie over waardering leidt lekker af van dat-wat-niet-te-waarderen valt. Zoals directe ervaring van realiteit. Als je al ergens je best voor wilt doen, doe het dan om niets tegen te houden, niet te filteren, niets te ontkennen of te verdraaien. Met andere woorden, het waarderen van puur ZIJN en KENNEN. Wijzen beweren dat daar TEVREDENHEID uit voortkomt. Zo maar, hocus-pocus. Zonder 'omdat' of verdere moeite, zonder beoordeling of 'je best moeten doen'. En als je het kennen op het zijn richt, gaat het nog harder rondstromen.
Misschien ligt daarin de waarde van een mens, dat'ie een miniscule kans heeft om uit zijn denk-machinerie los te komen, en te beseffen wie hij van oorsprong Zelf is. Brrrr, klinkt dat niet compleet nietszeggend? Afgezet tegen elke mogelijke meetlat - als het getal:
0
... oftewel waarden-loosheid. Niet afmeten. Onvoorspelbaar, vrij. Onmeetbaar Zijn.
*) Eerste = qua eer, waardering, het hoogste, beste, meeste... in de buitenwereld
**) Meteen = reflexmatig, geprogrammeerd, onwetend. Essentiëel voor reclame
***) Metéén = met het ene, onmiddelijk = zonder middel, vanzelf = van het Zelf